De luchtkwaliteit verschilt sterk van straat tot straat. Maar hoe zit het in jouw straat? Dat meet CurieuzenAir, het grootste en meest fijnmazige burgeronderzoek ooit naar de luchtkwaliteit in Brussel. In oktober 2021 brachten we op 3.000 plaatsen de concentratie aan stikstofdioxide in de buitenlucht in kaart. Daarvoor kregen we hulp van 3.000 CurieuzenAirs. Op 18 maart 2022 lanceren we de resultaten van het onderzoek.
Onderzoek de luchtkwaliteit in Brussel als burger, school, organisatie of bedrijf
Hoe gezond is de lucht in jouw straat?
Waar wordt er juist gemeten?
Elke meetlocatie binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kon zich aanmelden. Gezinnen, scholen, verenigingen en bedrijven meten zelf de luchtkwaliteit aan de straatkant van hun woning, appartement of gebouw.
Hoe verloopt de meting precies?
Deelnemen is eenvoudig. Je bevestigt een makelaarsbord met meetbuisjes buiten aan het raam. Je ontvangt hiervoor een kant-en-klaar meetpakket met duidelijke instructies. De meting start op zaterdag 25 september 2021 en duurt 4 weken. Op 23 oktober 2021 verzamelen we terug alle meetbuisjes.
Ben ik zeker van deelname?
De inschrijvingen liepen tot 13 juni 2021. Uit alle kandidaat-meetlocaties selecteerden we vervolgens 3.000 meetlocaties aan de hand van strikt wetenschappelijke criteria. Metingen op school kregen een voetje voor bij selectie.
Wat kost deelnemen?
Je betaalt slechts wanneer je meetpunt geselecteerd is. Om iedereen de kans te geven om deel te nemen, wordt de deelnameprijs zeer laag gehouden. De eigen bijdrage is minimum 5 euro, met een richtprijs van 15 euro. De werkelijke prijs van de meting bedraagt 150 euro. De projectpartners staan in voor de rest.
Waar werd er juist gemeten?
CurieuzenAir wil de luchtkwaliteit in Brussel zeer gedetailleerd in kaart brengen: van het Ter Kamerenbos tot de Wetstraat. Doordat luchtkwaliteit zo sterk verschilt van plek tot plek, moeten we op heel veel plekken meten. Daarom verdeelden we maar liefst 3.000 meetpakketten. Als wetenschappers kunnen we dit onmogelijk zelf voor mekaar krijgen, en daarom riepen we de hulp in van burgers.
Gezinnen, bedrijven, verenigingen en scholen konnen meehelpen door de luchtkwaliteit te meten aan hun woning, appartement of gebouw. Iedereen in het Brussels Hoofstedelijk Gewest kon zich inschrijven, en we zochten een evenwichtige spreiding van de meetpunten over de 19 Brusselse gemeenten. Inwoners van Vlaanderen en Wallonië konden dus niet deelnemen.
De meting gebeurt door een eenvoudige meetopstelling op te hangen buiten aan het raam: een makelaarsbord met 2 meetbuisjes in de “neus”. De meting gebeurt steeds aan de straatkant van het gebouw, bij voorkeur van de eerste tot de derde verdieping. Het maakt dan ook niet uit of dit een heel drukke weg is, dan wel een eentje met weinig verkeer. Integendeel: het zijn net die verschillen tussen straten en buurten die we met CurieuzenAir in kaart willen brengen.
De meting in jouw straat is ook interessant voor je buren en collega’s. Inwoners van Brussel kregen speciale kaartjes en posters om de buren te informeren over de meting. Voor scholen en bedrijven is een extra communicatiepakket beschikbaar om leerlingen en collega’s te informeren over CurieuzenAir.
Hoe verloopt de meting precies?
De meting gebeurt via een eenvoudige meetopstelling: je bevestigt een makelaarsbord aan de buitenkant van het raam, met in de “neus” van het bord twee meetbuisjes. Dit makelaarsbord blijft 4 weken hangen. De meetbuisjes meten de concentratie van stikstofdioxide (NO2) in de buitenlucht, een belangrijke indicator voor de impact van verkeer op de luchtkwaliteit. Hoe die buisjes juist werken, lees je hier.
Uit alle inschrijvingen selecteerden we midden juni 2021 3.000 meetlocaties. Als jouw meetpunt werd geselecteerd, kreeg je midden juni een mailtje met alle nodige informatie. Je meetpakket werd naar jou toegestuurd in september 2021 (je kon het ophalen bij een DPD Pick-up punt in de buurt). De metingen startten samen op zaterdag 25 september 2021 en liepen tot en met zaterdag 23 oktober 2021. Op de laatste dag van de metingen brachten de deelnemers de buisjes opnieuw binnen bij een DPD Pick-up punt.
De meetbuisjes werden geanalyseerd in het laboratorium en de data werden vervolgens onderzocht door de CurieuzenAir-wetenschappers. In maart 2022 krijg je het persoonlijk meetresultaat van de luchtkwaliteit in jouw straat. Samen met BRUZZ, Le Soir en De Standaard publiceren we ook een gedetailleerde stippenkaart. Zo kan je inzoomen tot op straatniveau en de luchtkwaliteit in heel Brussel onder de loep nemen. Deze kaart wordt voor iedereen toegankelijk, ook als je niet deelneemt.
Is mijn straat automatisch geselecteerd als meetlocatie?
CurieuzenAir zocht 3.000 meetlocaties verspreid over heel Brussel. De inschrijvingen liepen tot 13 juni 2021. Meer dan 5.000 kandidaten gaven zich op. De selectie gebeurde op basis van strikte wetenschappelijke criteria.
Eerst en vooral wilden we een goede geografische spreiding van de meetlocaties over heel Brussel (van noord naar zuid, van oost naar west). Daarnaast zochten we naar een metingen in alle verschillende types van straten, van smal tot breed, van zeer druk autoverkeer tot verkeersvrij, met en zonder bomen… Als we bijvoorbeeld meerdere inschrijvingen kregen uit dezelfde straat, dan kan het zijn dat we een keuze moesten maken (maar dan is er ook een buur die mee meet in jouw straat).
De meetinstallatie moet ook zo goed mogelijk voldoen aan de ideale voorwaarden: opgehangen aan de straatkant van het gebouw, en bij voorkeur aan het raam op de eerste verdieping. De concentraties van NO2 zijn immers sterk afhankelijk van de hoogte. Daarom zochten we zo veel mogelijk meetpunten op de eerste verdieping.
Soms wijken we evenwel af van de ‘eerste-verdieping-regel’, en gingen we naar op de tweede of derde verdieping, omdat het bijvoorbeeld een zeer interessante meetlocatie is .
Metingen op school kregen een voetje voor bij de selectie. Voor leerkrachten hebben we speciaal pakket, dat helpt om de meting in klasverband uit te voeren.
Wat kost deelnemen?
CurieuzenAir is een innovatief wetenschappelijk project met een grote maatschappelijke meerwaarde. Daarom vinden we het ook belangrijk om volledig transparant te zijn over de financiering van het project.
De werkelijke kostprijs voor één meting bedraagt 150 euro: dit omvat de meetbuisjes, de analyse in het labo, het meetbord, het printmateriaal, transport, communicatie en wetenschappelijke analyse van de resultaten. De projectpartners, en in het bijzonder de steun van Bloomberg Philantropies, zorgen voor meer dan 90% van het projectbudget. Daardoor betalen de deelnemers zelf slechts 10% van de werkelijke kost van het project.
Het is belangrijk dat iedereen kan deelnemen aan CurieuzenAir. Daarom vroegen we slechts een kleine bijdrage, volgens het pay-as-you-wish principe: een richtbedrag van 15 euro, met een minimum van 5 euro. Wie iets meer betaalt, zorgde ervoor dat Brusselaars met een kleinere financiële draagkracht toch konden deelnemen. Het bedrag gaat volledig naar het project. Daardoor kunnen we CurieuzenAir van A tot Z mogelijk maken.
